🔍 Cevdet Yılmaz: "Kişi başına düşen milli gelirin 15 bin doları aşmasını bekliyoruz"

Günaydın.

23 Ekim Çarşamba Tepe Noktası Bülteni’nde bugün;

Yurt içi;

• TBMM'de Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yaptığı bütçe sunumunun detaylı bir özetini sizler için hazırladık.

• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) tarafından Nakkaş Otoyol Yatırım'a 240 milyon euroluk kredi sağlandı.
  

Yurt dışı;

• Uluslararası Para Fonu (IMF) Küresel Finansal İstikrar Raporu'nun ekim sayısını yayımladı. Ülke bazında büyüme tahminlerini sizler için derledik.

• Kazan'da düzenlenen BRICS Zirvesi'nde Putin’den önemli mesajlar

• Milyarder hedge fon yöneticisi rotasını altın ve Bitcoin'e çevirdi.

• HSBC’de son on yılın en büyük yeniden yapılanması

• Dünyanın en büyük varlık fonu tüm yatırımlarında kar etti.

Teknoloji;

• SAP'nin hisseleri tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.

Bu hafta piyasalarda takip edilecek veriler;

• Yurtiçinde; tüketici güven endeksi

• Yurt dışında ise ABD Merkez Bankası'nın (Fed) Bej Kitap Raporu, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde'ın yapacağı açıklamalar, ABD'de 2. el konut satışları ile Avro Bölgesi'nde tüketici güven endeksi

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, salı günü yüzde 2,13 değer kazanarak 8.838,60 puandan tamamladı. BİST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 184,21 puan artarken, toplam işlem hacmi 85,3 milyar lira oldu. 

• Bankacılık endeksi yüzde 2,41, holding endeksi yüzde 2,11 değer kazandı.

• Sektör endeksleri arasında en çok kazandıran yüzde 4,19 ile inşaat, tek kaybettiren yüzde 0,58 ile menkul kıymet yatırım ortaklığı oldu.

Milyarder hedge fon yöneticisi Paul Tudor Jones, enflasyonist bir ortam beklediğini ve bu nedenle altın ile Bitcoin'e uzun vadeli yatırımlar yaptığını duyurdu. CNBC’deki bir programa katılan Jones, mevcut ekonomik durumu değerlendirerek, tüm yolların enflasyona çıkacağını belirtti ve portföyündeki değişikliklerle bu senaryoya hazırlık yaptığını ifade etti. Ayrıca, genç yatırımcıların enflasyona karşı korunmak için Nasdaq’a yöneldiğini ve emtia piyasasında yetersiz yatırım olduğunu dile getirdi. Jones, eski Başkan Donald Trump'ın 2024 seçimlerini kazanabileceğini öngörerek, bu ihtimale yönelik stratejik pozisyonlar aldığını vurguladı. ABD'nin artan borç yükü ve bunun olası sonuçları üzerine kaygılarını paylaşan Jones, hazine tahvilleri ve faiz oranlarındaki yükselişin enflasyonist baskılara yol açabileceğini belirtti.

HSBC, son on yılın en büyük yeniden yapılanma planını duyurarak, ticari ve yatırım bankacılığı operasyonlarını yeniden yapılandırmayı hedefliyor. Banka, İngiltere ve Hong Kong'daki birimlerini bağımsız hale getirirken, diğer bölgelerdeki operasyonları yeni oluşturulan ticari ve kurumsal bankacılık biriminde birleştirecek. Uluslararası servet yönetimi ile özel bankacılık ve sigorta faaliyetlerini de tek çatı altında toplanacak. Bu değişiklikler, maliyetleri düşürme ve Çin ile Batı arasındaki diplomatik gerilimlere yanıt verme çabalarının bir parçası olarak görülüyor. Yönetimde de önemli değişiklikler yaşanacak; Baş Risk ve Uyumluluk Sorumlusu Pam Kaur, mali işler sorumlusu olarak atanacak. HSBC, global bankacılık sektöründeki maliyet kontrolü baskıları ve artan faiz oranları nedeniyle zorluklarla karşı karşıya. Yeniden yapılanma planı, yatırımcılar üzerinde belirgin bir etki yaratmazken, detayların eksikliği nedeniyle bazı analistler endişelerini dile getiriyor.

Dünyanın en büyük varlık fonu olan Norveç Varlık Fonu, üçüncü çeyrekte faiz oranlarındaki düşüş sayesinde 76,3 milyar dolar kâr elde etti. Bu dönemde fonun çeyrek dönem getirisi yüzde 4,4 olarak gerçekleşti, ancak referans endeksinin 0,1 puan gerisinde kaldı. Fon, Eylül ayı itibarıyla toplam değerinin 18,870 trilyon Norveç kronuna (1,7 trilyon dolar) ulaştığını açıkladı.

Norges Bank Yatırım Yönetimi (NBIM) CEO Yardımcısı Trond Grande, faiz oranlarının düşmesinin hisse senedi piyasalarında geniş bir artışa yol açtığını ve bu sayede tüm yatırım alanlarında pozitif getiri sağladıklarını belirtti. Ancak NBIM, artan belirsizlikler ve değişen jeopolitik koşullar nedeniyle küresel piyasalarda daha fazla risk olduğunu da vurguladı. 1990'larda kurulan fon, bugüne kadar 71 ülkede 8,760'tan fazla şirkete yatırım yaptı.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

TBMM'de Bütçe Maratonu Başladı

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 2025 yılına ait bütçe maratonu, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın yaptığı sunumla resmen başladı. Yılmaz, 2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçesi için bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olacağını öngördüklerini belirtti. Ayrıca 2024 yılına yönelik tahminlerini paylaşan Yılmaz, merkezi yönetim bütçe giderlerinin 11 trilyon 213 milyar lira, gelirlerinin ise 9 trilyon 65 milyar lira olacağını ifade ederek bütçe açığının 2 trilyon 148 milyar lira olacağını söyledi. Yılmaz, 2023'te bütçe açığının GSYH'ye oranının yüzde 5,2 olarak gerçekleştiğini, deprem harcamalarının bu artışta etkili olduğunu vurguladı.

Bütçede Harcama Dağılımı ve Öncelikler

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, bütçe giderlerinin detaylarına da değindi. 2024 yılında bütçenin yüzde 49,1’inin cari transferler ve sermaye transferlerinden, yüzde 22,9’unun personel giderleri ve sosyal güvenlik primlerinden oluşacağını belirtti. 2025 yılı bütçesinde, deprem sonrası yapılan harcamalar için 584 milyar lira ayrıldığını kaydeden Yılmaz, ayrıca eğitim bütçesinin 2 trilyon 181 milyar liraya yükseleceğini ve sağlık hizmetlerine 1 trilyon 106 milyar lira kaynak aktarılacağını açıkladı. Bu bağlamda sosyal devlet anlayışıyla, tüm kesimlere hitap eden bir bütçe hazırlandığını vurguladı.

Ekonomik Büyüme ve İstihdam Beklentileri

Yılmaz, Türkiye ekonomisinin 2023 yılında yüzde 5,1 büyüdüğünü, 14 yıl boyunca kesintisiz büyüme kaydettiğini belirtti. İstihdamın tarihi seviyelere ulaştığını ve işsizlik oranının yüzde 8,5’e gerilediğini ifade eden Yılmaz, 2024 yılı için işsizlik oranının yüzde 9,3, 2025 yılında ise yüzde 9,6 olarak gerçekleşmesini beklediklerini dile getirdi. Ayrıca, kişi başına düşen milli gelirin 2024 yılında 15 bin doları aşması ve 2025 yılında 17 bin dolara ulaşması öngörülüyor. Bu bağlamda, Türkiye’nin ekonomik büyümesinin sürdürülebilir hale gelmesi ve istihdamın artması için gereken tedbirlerin alınmaya devam edileceği ifade edildi.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Nakkaş Otoyol Yatırım ve İşletme AŞ'ye, Kuzey Marmara Otoyolu programının son bölümünün yap-işlet-devret modeliyle inşası için 240 milyon euro tutarında kredi sağlayacağını açıkladı. Bu finansman paketi, 195 milyon euro EBRD kredisi ve 45 milyon euro Bank of China'dan temin edilecek şekilde A/B şeklinde sunulacak. Kuzey Marmara Otoyolu Nakkaş-Başakşehir Otoyol projesinin tamamlanması, İstanbul'daki trafik yoğunluğunu azaltmayı, bölgedeki sanayi bölgelerini birbirine bağlayarak ekonomik faaliyeti artırmayı ve mevcut yollar arasındaki bağlantıları kolaylaştırmayı hedefliyor.

DÜNYA GÜNDEMİ

IMF, kısa vadeli finansal koşulların riskleri düşük tuttuğunu ancak artan kırılganlıkların olumsuz şokları artırabileceğini belirtti. "Rotayı Sabitlemek: Belirsizlik, Yapay Zeka ve Finansal İstikrar" başlıklı raporda, ekonomik faaliyetin yavaşladığı ve enflasyonun düşmeye devam ettiği ifade edildi. Destekleyici finansal koşulların, gelecekte finansal istikrara yönelik riskleri artırabileceğine dikkat çekildi.

Raporda, askeri çatışmalar ve belirsiz politikalar nedeniyle artan kırılganlıkların piyasa oynaklığına neden olabileceği vurgulandı. Yüksek borç seviyeleri ve artan ekonomik belirsizlik, küresel mali istikrarı tehdit eden unsurlar arasında sayıldı. Ayrıca, gelişmiş ekonomilerin para politikasındaki gevşemenin, gelişmekte olan piyasalara olumlu etkiler yapabileceği, ancak ticaret ve jeopolitik belirsizliklerin bu durumu zorlaştırabileceği belirtildi.

Politika yapıcıların, kırılganlıkları sınırlamak için harekete geçmeleri gerektiği ifade edilen raporda, şirketlerin ve ticari gayrimenkul sektörünün zayıflıklarını izleme ihtiyacına vurgu yapıldı.

1. Küresel Gelişmeler:

   • IMF, 2024 küresel büyüme tahminini %3,2 olarak korudu. 2025 için de %3,2 öngörüsü mevcut. Küresel ekonomik büyüme, istikrarlı ancak zayıf kalacak.

2. Türkiye:

   • 2024 büyüme tahmini %3’ten %3,6’ya düşürüldü. 2025 için büyüme tahmini %2,7 olarak belirlenmiş.

   • Enflasyon beklentisi 2024 sonunda %43, 2025 sonunda ise %24.

   • İşsizlik tahmini: 2024 için %9,3, 2025 için %9,9.

3. ABD:

   • 2024 büyüme tahmini %2,6’dan %2,8’e yükseltildi.

   • 2025 için %1,9’dan %2,2’ye çıkarıldı.

4. Euro Bölgesi:

   • 2024 büyüme tahmini %0,9’dan %0,8’e düşürüldü. 2025 için %1,5’ten %1,2’ye indi.

   • Almanya: 2024 %0,2’den %0’a; 2025 %1,3’ten %0,8’e düşürüldü.

   • Fransa: 2024 %0,9’dan %1,1’e; 2025 %1,3’ten %1,1’e düştü.

   • İtalya: 2024 %0,7, 2025 %0,9’dan %0,8’e.

   • İspanya: 2024 %2,4’ten %2,9’a yükseldi; 2025 %2,1 olarak korundu.

5. İngiltere:

   • 2024 büyüme tahmini %0,7’den %1,1’e yükseltildi; 2025 %1,5’te sabit.

6. Japonya:

   • 2024 büyüme tahmini %0,7’den %0,3’e düşürüldü; 2025 için %1’den %1,1’e çıktı.

7. Çin:

   • 2024 büyüme beklentisi %5’ten %4,8’e düştü; 2025 için %4,5’te sabit.

8. Hindistan:

   • 2024 için %7, 2025 için %6,5’te sabit kaldı.

9. Rusya:

   • 2024 büyüme tahmini %3,2’den %3,6’ya yükseltildi; 2025 için %1,5’ten %1,3’e indirildi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin ile yürütülen ticaretin olumsuz dış etkilere rağmen büyüdüğünü vurguladı. Kazan'da düzenlenen BRICS Zirvesi'nde, iki ülkenin işbirliğinin küresel denge unsurlarından biri olduğunu belirten Putin, enerji, sanayi, yüksek teknoloji, ulaştırma ve tarım alanlarında birçok ortak projenin hayata geçirildiğini açıkladı. 2023 yılının Ocak-Ağustos döneminde Rusya ile Çin arasındaki ticaret hacminin %4,5 arttığını kaydetti.

Putin, uluslararası ödemelerde yerli para birimlerinin kullanımının artırılmasının, ekonomik kalkınma üzerindeki siyasi etkileri azalttığını belirtti. Bu yaklaşımın BRICS üyesi ülkelerin mali bağımsızlıklarını artırdığını ve jeopolitik riskleri önemli ölçüde azalttığını ifade etti. Yerel paranın uluslararası ödemelerde daha fazla yer almasının, ülkelerin ekonomik gelişimlerini güçlendireceği vurgusunu yaptı.

Yeni Kalkınma Bankası (NDB) Başkanı Dilma Rousseff de, Küresel Güney ülkelerinin önemli finansman ihtiyaçlarına dikkat çekti. Rousseff, mevcut finansman şartlarının zorlayıcı olduğunu, bu nedenle yerel para birimleriyle sağlanan finansmanın önemine vurgu yaptı. Ayrıca, BRICS'in yeni ülkeleri bünyesine katma potansiyelinin, işbirliği fırsatlarını artırabileceğini belirtti.

Alman yazılım şirketi SAP, üçüncü çeyrekte bulut işindeki güçlü büyüme ve yapay zeka destekli hizmetlerin artmasıyla hisselerini yüzde 5 oranında artırarak 221 euro ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Şirket, bulut gelirlerinin döviz etkilerinden arındırılmış olarak yüzde 27 artış gösterdiğini ve bu büyümenin büyük ölçüde Cloud ERP Suite kaynak planlama yazılımındaki yüzde 36'lık satış artışından kaynaklandığını belirtti.

CEO Christian Klein, yapay zekanın şirketin büyümesinde önemli bir rol oynadığını vurguladı. Üçüncü çeyrek boyunca bulut sözleşmelerinin yaklaşık yüzde 30'unun yapay zeka kullanım senaryolarını içerdiğini ifade etti. 2024 yılı için işletme karı beklentisini 7,8 milyar euroya çıkaran SAP, yıllık bulut ve yazılım gelir hedefini de 29,5-29,8 milyar euro aralığına yükseltti. Şirket ayrıca, maliyet düşürme ve yeniden yapılandırma planları kapsamında 10.000 çalışanını etkileyecek bir süreç başlatmayı planlıyor.

BİST