🛒 Dış ticaret verileri açıklandı, tüketim malı ithalatı rekor kırdı

Günaydın.

3 Ekim Perşembe Tepe Noktası Bülteni’nde bugün;

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), mevsim etkilerinden arındırılmış özel kapsamlı Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) göstergelerinin ilk kez 4 Ekim'de yayımlanacağını duyurdu.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, cari açığın gerileme eğiliminin süreceğini ve bu durumun üçüncü çeyrekte milli gelire oranının yüzde 1,5’in altına inmesine yol açacağını söyledi.

Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, Eylül ayında toplam 27,1 milyar dolarlık ithalatla yeni bir rekor gerçekleştirildi.

Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı, Temmuz 2024'te 8 milyar dolar artarak 121,4 milyar dolara ulaşarak Eylül 2021'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı.

Fransa, 2025 yılına kadar 60 milyar euro (66,4 milyar dolar) değerinde bir tasarruf ve vergi paketi planlıyor.

AB'de temmuzda yüzde 6 olan mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı, ağustosta yüzde 5,9'a geriledi.

OpenAI, yeni bir finansman turunda 6.6 milyar dolar toplamayı başardı ve şirketin değeri 157 milyar dolara ulaştı.

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, günü yüzde 3.62 düşüşle, 9,012.87 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 9,012.87, en yüksek 9,339.22 puanı gören BİST 100 endeksi, dünkü kapanışının (338.35) puan altına indi. Endeksin dolar bazında değeri ise 263.42$ seviyesinde bulunuyor.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) arasında yapılan istişare grubu toplantıları sonucunda, mevsim etkilerinden arındırılmış Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin üretiminde nihai aşamaya gelindiği duyuruldu. Bu yeni göstergeler, her ay TÜFE haber bülteninin yayımlanmasından bir iş günü sonra saat 16.00'da TÜİK web sitesinde yer alacak. İlk veriler 4 Ekim'de yayımlanacak ve metodolojik doküman da bu tarihte kullanıcılara sunulacak.

Yeni göstergelerin yanı sıra, kullanıcı talepleri doğrultusunda cari aya ilişkin Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması (COICOP) ile temel başlıklar için aylık ve yıllık değişim oranlarını içeren bir tablo da yayımlanacak. Bu tablo, detaylı verilerin kamuoyuyla paylaşılmasına olanak tanırken, mevcut bazı tabloların yayından kaldırılmasına neden olacak. TCMB, Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nun ise 4 Ekim 2024 tarihinde saat 18.00'de yayımlanacağını açıkladı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, cari açığın gerileme eğiliminin süreceğini ifade etti. Ağustos ayında cari açığın yaklaşık 15 milyar dolara düştüğünü ve eylül ayında benzer seviyelerde kalmasını beklediklerini belirten Şimşek, bu durumun üçüncü çeyrekte milli gelire oranının yüzde 1,5’in altına inmesine yol açacağını söyledi. Azalan cari açığın, dış finansman ihtiyacını azaltarak makro finansal istikrarı destekleyeceğini vurguladı.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat ise Eylül ayında dış ticaret açığının yıllık bazda yüzde 0,5 artışla 5,12 milyar dolar olduğunu açıkladı. İhracatın geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,8 azalarak 22 milyar dolara gerilediğini, ithalatın ise yıllık bazda yüzde 1,4 düşerek 27,1 milyar dolara indiğini aktardı.

Eylül ayında Türkiye'nin dış ticaret açığı sınırlı bir artış gösterirken, tüketim malı ithalatı yeni bir rekor seviyeye ulaştı. Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, Eylül ayında toplam 27,1 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Bu dönemde tüketim malı ithalatı 4,2 milyar dolara çıkarken, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,1 artış kaydedildi. Tüketim malı ithalatı, Eylül ayındaki toplam ithalatın yüzde 15,6'sını oluşturdu.

Son 12 ayda yapılan tüketim malı ithalatı ise 52,3 milyar dolara ulaşarak tarihi bir zirveye çıktı. Öte yandan, Eylül ayında hammadde ithalatı yıllık bazda yüzde 6,2 azalarak 18,2 milyar dolara gerilerken, yatırım malları ithalatı yüzde 5,9 artışla 372 milyon dolara yükseldi.

Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı, Temmuz 2024'te 8 milyar dolar artarak 121,4 milyar dolara ulaştı. Bu, reel sektörün döviz açığının Eylül 2021'den bu yana en yüksek seviyeye çıkması anlamına geliyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın verilerine göre, bu artışta yurt içindeki nakdi krediler ve ithalat borçlarındaki yükseliş önemli rol oynadı.

Varlıklarda ise yurt içi bankalardaki mevduat 1,4 milyar dolar azalırken, ihracat alacakları ve yurt dışına yapılan doğrudan yatırımlar sırasıyla 945 milyon dolar ve 441 milyon dolar arttı. Temmuzda kısa vadeli varlıklar 137,9 milyar dolara, kısa vadeli yükümlülükler ise 103,6 milyar dolara yükseldi. Kısa vadeli net döviz pozisyonu fazlası ise 34,3 milyar dolara gerileyerek 5,2 milyar dolar azalma gösterdi.

DÜNYA GÜNDEMİ

Fransa, 2025 yılına kadar 60 milyar euro (66,4 milyar dolar) değerinde bir tasarruf ve vergi paketi planlıyor. Bu paket, genişleyen bütçe açığını kapatmayı ve yatırımcı güvenini artırmayı hedefliyor. Başbakan Michel Barnier, bütçe açığının milli gelire oranını yüzde 6,1'den yüzde 5'e düşürmeyi amaçladıklarını açıkladı.

Tasarrufların büyük kısmı bakanlıklar, yerel yönetimler ve sosyal güvenlik sisteminden yapılacak harcama kesintilerinden sağlanacak. Ayrıca, varlıklı bireyler ve büyük şirketler için geçici vergi artışları ve yeşil vergilendirmenin artırılmasıyla yaklaşık 20 milyar euro gelir elde edilmesi öngörülüyor. Hükümet, vergi artışlarının sadece en büyük şirketler ve en varlıklı bireyleri etkileyeceğini vurguladı. Paketin detayları 10 Ekim'de kabineye sunulacak.

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği (AB) ve Euro Bölgesi’nin Ağustos ayı işsizlik verilerini açıkladı. AB'de temmuzda yüzde 6 olan mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı, ağustosta yüzde 5,9'a geriledi. Euro Bölgesi'nde ise işsizlik oranı, Temmuz'da yüzde 6,4 iken Ağustos ayında değişmeyerek aynı seviyede kaldı.

Ağustos ayında işsizlik oranı, İspanya'da yüzde 11,3, Yunanistan'da yüzde 9,5, İsveç'te yüzde 8,4 ve Finlandiya'da yüzde 8,3 olarak belirlendi. AB'deki işsiz sayısı 13 milyon 27 bin olarak hesaplanırken, bunun 10 milyon 925 bini Euro Bölgesi'nde yer aldı. Ayrıca, 25 yaş altındaki genç işsiz sayısı AB'de 2 milyon 766 bin, Euro Bölgesi'nde ise 2 milyon 231 bin olarak tespit edildi; genç işsizlik oranı AB'de yüzde 14,3, Euro Bölgesi'nde yüzde 14,1 olarak ölçüldü.

OpenAI, yeni bir finansman turunda 6.6 milyar dolar toplamayı başardı ve şirketin değeri 157 milyar dolara ulaştı. Bu anlaşma, OpenAI'yi Elon Musk'ın SpaceX ve TikTok sahibi ByteDance ile birlikte en büyük üç girişim destekli startup'tan biri haline getiriyor. Yatırımcılar arasında Thrive Capital, Microsoft ve Nvidia gibi büyük isimler yer alıyor.

Şirket, elde ettiği fonları AI araştırmalarını ilerletmek ve hesaplama kapasitesini artırmak için kullanacağını duyurdu. OpenAI CFO'su Sarah Friar, AI'nın eğitim ve sağlıkta devrim yaratma potansiyeline vurgu yaparak, bu gelişmelerin henüz başlangıçta olduğunu belirtti.

OpenAI, zorlu bir yıl geçirdi ve CEO Sam Altman, önceki yıl görevden alındıktan sonra hızla yeniden işe alındı. Şirket, kar amacı gütmeyen yapısını değiştirmeyi ve yatırımcılarına daha fazla güvence vermeyi tartışıyor. Ayrıca, ChatGPT ile 250 milyon haftalık aktif kullanıcıya ulaşarak AI alanında önemli bir başarı elde etti.

BİST