🏦 Fed faiz kararını açıkladı

Günaydın.

13 Haziran Perşembe Tepe Noktası Bülteni’ni 11 dakikada okuyabilirsin.

Bugünün Türkiye gündeminde özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcundaki artış, Mehmet Şimşek’in Asya Altyapı Yatırım Bankası ile gerçekleştirdiği toplantı ve Dünya Bankası’nın Türkiye için büyüme tahmini revizyonu öne çıkıyor.

Dünya gündeminde Fed faiz kararı ve AB’nin Çin’de üretilen elektrikli araçlara uygulayacağı vergi dikkat çeken haberler arasında.

Teknoloji haberlerinde ise Ay’da kolonileşme hayali için önemli bir haber niteliği taşıyan ay yüzey toprağı regolitin kullanım alanlarını ve elektronik atıkları yiyen bakterilerle geri dönüşüm konusunda yenilikçi bir yöntem ortaya koyan çalışmayı yazdık.

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, dünkü seansını yüzde 1.14 artışla, 10,165.52 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 10,040.88, en yüksek 10,231.75 puanı gören BİST 100 endeksi, bir önceki günkü kapanışının 114.15 puan üzerine çıktı. Endeksin dolar bazında değeri ise 314.09$ seviyesinde bulunuyor.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

TCMB verilerine göre Nisan sonu itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu, 2023 yıl sonuna göre 1 milyar dolar artışla 165,1 milyar dolara ulaştı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Asya Altyapı Yatırım Bankası Başkanı Jin Liqun ile basına kapalı bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantı sonrası yapılan açıklamada, bugüne kadar Türkiye’ye 4,5 milyar dolar finansman sağlayan bankanın önümüzdeki dönemde de OVP ile uyumlu şekilde kalkınma planlarına destek vermeye devam edeceği belirtildi. Liqun ise, gelecek birkaç yıl içinde Türkiye’ye yönelik kredi programını ikiye katlamayı düşündüklerini açıkladı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı, Mayıs ayı İstanbul Barometresi’ni yayınladı. Verilere göre katılımcıların yüzde 60,3’ü ekonomik sorunların ev içerisinde konuşulduğunu belirtirken yüzde 78’i Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’nde alınan önlemlerin yeterli olmadığını düşünüyor. Yine katılımcıların yüzde 69,9’u tasarruf paketinin devlet kurumlarınca kararlı şekilde uygulanmayacağını düşünüyor.

Dünya Bankası, Türkiye için 2024 ve 2025 büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize ederken 2026’da büyümenin yeniden hızlanacağını öngördü. Enflasyonun ise 2025’te ortalama yüzde 29’a gerileyeceği tahmin edildi. Türkiye için 2024 tahmini yüzde 3,1’den 3’e, 2025 tahmini ise 3,9’dan 3,6’ya düşürüldü. 2026 yılı tahmini ise yüzde 4,3 olarak açıklandı.

Fitch Ratings Bankalar Direktörü Ahmet Emre Kılınç, yaptığı açıklamada Türk bankalarının son bir yılda yaklaşık 4,6 milyar dolar sermaye benzeri ihracı olduğunu ve dış finansman kaynaklı risklerinin azaldığını belirtti.

Kripto varlıklar ve borsa hisselerinde işlem vergisine yönelik belirsizlik devam ederken vergiye yönelik tepkiler de gelmeye devam ediyor. Dün akşam X’te (Twitter) açılan #borsadaİŞLEMvergisineHAYIR hashtagi ile platform kullanıcıları düzenlemeye tepki gösterdi.

DÜNYA GÜNDEMİ

ABD Merkez Bankası (Fed), faiz kararını açıkladı. Beklentiler doğrultusunda politika faizi sabit bırakılarak son 23 yılın en yüksek seviyesinde kalmaya devam etti. Enflasyon tahmini yükselirken bu yıl için faiz indirimi beklentisi 3’ten 1’e indi. Kararın ardından açıklama yapan Başkan Powell, enflasyonun önemli ölçüde yavaşladığını ancak hala yüksek olduğunu ve son verilerin indirim döngüsünü başlatacak kadar güven verici olmadığını belirtti.

Avrupa Birliği, Çin’de üretilen elektrikli araçlara yüzde 17,4 ile yüzde 38,1 oranında değişen rakamlarda ek gümrük vergisi uygulanacağını açıkladı. Çin Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, AB Komisyonu’nun bir yanda yeşil kalkınmanın bayraktarlığını yaparken diğer yanda korumacılık sopasını salladığı, ticari ve ekonomik meseleleri siyasileştirerek silah haline getirdiği eleştirisi yapıldı.

ABD Hazine Bakanlığı ve ABD Gelir İdaresi (IRS), tüketicilerin yıl başından bu yana elektrikli araç alımlarında vergi indirimleri sayesinde 1 milyar dolardan fazla tasarruf ettiğini duyurdu.

Moskova Borsası, ABD’nin yaptırımları nedeniyle 13 Haziran’dan itibaren dolar ve euro cinsinden yapılan işlemlerin sonlandırılacağını bildirdi.

ABD, Gazze, işgal altındaki Batı Şeria ve diğer bölgelerdeki Filistinli siviller için 404 milyon dolarlık insani yardım yapacağını bildirdi.

BİST

Borsa İstanbul, Kurban Bayramı tatili kapsamında piyasaların kapalı olacağı tarihleri belirledi. Buna göre Borsa İstanbul, 17-18-19 Haziran Pazartesi, Salı ve Çarşamba günleri tüm gün kapalı olacak. 20 Haziran Perşembe günü ise borsa tekrar işlem görmeye başlayacak.

Aselsan (ASELS), Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’den (TUSAŞ) Özgün Helikopter Projesi kapsamında aviyonik ekipman tedariğine yönelik 48,76 milyon dolar tutarında sipariş aldığını bildirdi.

Horoz Lojistik (HOROZ), Horoz Bollore Logistics’in %47,95 payının satışı için sözleşme imzaladığını duyurdu.

Alarko Holding (ALARK), bağlı ortaklığı Alsera Kz ile Kazakistan Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı arasında yatırım sözleşmesi imzalandığını açıkladı.

Karel Elektronik (KAREL), Vodafone Telekomünikasyon A.Ş.’nin 51 ildeki baz istasyonlarının her türlü bakım, onarım ve kurulum hizmetleri ile fiber optik hatlarının her türlü bakım ve onarım hizmetleri işi ihalesini kazandığını bildirdi. 3 yıl boyunca geçerli olacak sözleşmenin iş toplamının yaklaşık 5 milyar TL civarında olacağı tahmin ediliyor.

Europower Enerji (EUPWR), Kırgızistan’daki muhtelif alt yapı projelerinde kullanılmak üzere yurt içinde yerleşik bir firmayla 4,08 milyon dolar değerinde satış sözleşmesi imzaladığını açıkladı.

Girişim Elektrik (GESAN), Sunar Mısır Entegre Tesisleri A.Ş. ile Arazi Güneş Enerjisi Santrali yapılması hususunda 3,03 milyon dolar değerinde sözleşme imzaladığını duyurdu.

Kuzey Boru (KBORU), DSİ tarafından gerçekleştirilen bir ihalede en avantajlı fiyatı vererek birinci olduğunu ve ihale bedelinin 20,72 milyon TL olduğunu bildirdi.

DÜNYA

ABD Adalet Bakanlığı’nın akıllı telefon pazarını tekeline aldığı iddiasıyla Apple’a açtığı antitröst davasına Indiana, Massachusetts, Nevada ve Washington eyaletleri de dahil oldu.

General Motors, sürücüsüz taksi şirketi Cruise’a 850 milyon dolar yatırım kararı aldığını duyurdu.

OpenAI’ın Fransız rakibi yapay zeka şirketi Mistral AI, yaklaşık 6 milyar euro değerleme ile 600 milyon euro yatırım aldı.

2018’de yönetim kurulundan istifa ettiği OpenAI'ın kurucu anlaşmasına ve kuruluş misyonuna aykırı hareket ettiğini iddia eden Elon Musk, Şubat ayında şirketin “yeniden insanlığa fayda sağlama misyonuna geri dönmesi” talebiyle dava açmıştı. Musk Open AI ve CEO Sam Altman’a açtığı dava kapsamında şikayetini gerekçe sunmadan geri çekti.

Waterloo Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının yaptığı çalışmayla, Ay’da kolonileşme hayaline yönelik yeni bir adım atıldı. Yapılan çalışma, Ay’ın yüzey toprağı olan regolitin termal enerji üretmek için kullanılabileceğini ortaya koydu. Yayınlanan araştırma, genel olarak Ay’da bir yerleşim yeri veya üs kurmanın önündeki sorunlar ve çözümler üzerinde duruyor. Dünya’dan Ay’a malzeme taşımanın maliyetli ve yavaş olması nedeniyle araştırmacılar yerinde kaynak kullanımına yöneldiler. Yapılan araştırma ise regolitin pek çok uygulama için ideal olduğunu ortaya koydu. Regolit; demir oksit, alüminyum oksit ve silikon dioksit gibi çeşitli oksitlerden oluşuyor. Regolit işlemek için farklı yöntemler geliştirilse de birçoğunda toprağın 1600 dereceye kadar ısıtılması gerekiyor. Ayrıca işlem elektroliz uygulamayı da içeriyor. Araştırmaya göre regolit yaklaşık yüzde 45 oranında oksijen içeriyor. Ay’da atmosfer olmaması nedeniyle regolitin bu açıdan solunacak hava için ana kaynak olarak kullanılabileceği düşünülüyor.

BOKU Tulln ve IMC Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Krems’in ortaklaşa yürüttüğü bir araştırma, elektronik atıkları yiyen bakterilerle atıkların geri dönüşümünü sağlayabilecek yenilikçi bir yöntem ortaya koydu. Elektronik atıklar her ne kadar değerli metaller ve nadir toprak elementleri içeriyor olsa da mevcut geri dönüşüm yöntemleri yetersiz kalıyor. Araştırmanın odak noktasında ise biyoliçing ve biyoakümülasyon olarak adlandırılan iki biyoteknik sürecin birleşimi yer alıyor. Biyoliçing, mikroorganizmaların metal içeren atıklardan metalleri çözerek çözeltiye geçirmesini sağlayan doğan bir süreç. Bu süreçte belirli bakteri türleri, elektronik atıklar gibi karmaşık malzemelerden nadir toprak elementlerinin ayrıştırılmasında etkili olan asidik bileşikler üretiyor. Biyoliçing ile çözülen nadir toprak elementleri daha sonra biyoakümülasyon adı verilen ikinci bir işlemle geri kazanılıyor. Biyoakümülasyon ise belirli mikroorganizmaların çevrelerindeki çözeltiden seçici olarak metalleri emme ve biriktirme yeteneğine deniyor. Araştırmacılar laboratuvar ortamında yapılan deneylerde bu iki aşamalı yöntemle elektronik atıklardan yüzde 85’e varan oranlarda nadir toprak elementi geri kazanımı elde etmeyi başardılar.

Yarın görüşmek üzere.