🎩 İkinci Trump dönemi Türkiye'yi nasıl etkiler?

Günaydın.

7 Kasım Perşembe Tepe Noktası Bülteni’nde bugün;

Yurt içi;

• Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 11. Zirvesi'nde "Türk Dünyası Yüzyılı" vurgusu yaptı

• Türk Devletleri Merkez Bankaları Konseyi'nin kurulması için bir Mutabakat Zaptı imzalandı

Yurt dışı;

• Donald Trump'ın ekonomi politikaları

• AB, Trump'la birlikte çalışma çağrısı yaptı

Değerlendirme

• Mahfi Eğilmez: “İkinci Trump dönemi Türkiye'yi nasıl etkiler?”

• Prof. Acemoğlu'ndan ilk özel röportaj: Trump 2.0 büyük tehlike

  Bugün piyasalarda takip edilecek veriler;

• Yurt içinde haftalık para ve banka istatistikleri, hazine nakit dengesi,

• Yurt dışında ise ABD Merkez Bankası (Fed) ve İngiltere Merkez Bankasının (BoE) faiz kararı

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, günü yüzde 2.83 artışla, 8,862.32 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 8,586.90, en yüksek 8,915.87 puanı gören BİST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 243,75 puan artarken, toplam işlem hacmi 97,8 milyar lira oldu. Endeksin dolar bazında değeri ise 258.79$ seviyesinde bulunuyor.

• Bankacılık endeksi yüzde 2,15, holding endeksi yüzde 2,92 değer kazandı.

• Tüm sektör endeksleri yükselirken, en çok kazandıran yüzde 6,41 ile ticaret oldu.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 11. Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, Türk Yatırım Fonu'nun devreye alınacağını duyurdu. Erdoğan, bu adımın Türk Dünyası'nın ekonomik kalkınmasına katkı sağlamayı amaçladığını belirterek, önümüzdeki dönemi "Türk Dünyası Yüzyılı" yapmak için tüm gücüyle çalışacaklarını vurguladı. Ayrıca, dijital ekonomi alanındaki ortaklık anlaşmasının tamamlanmasından memnuniyet duyduğunu ifade eden Erdoğan, Türk Yatırım Fonu'nun projelere destek sağlayacağını ve enerji alanında yenilenebilir enerjiye daha fazla yatırım yapmayı hedeflediklerini söyledi. Ulaştırma projeleri bağlamında ise Türk Devletleri arasındaki ortak koridor projelerinin sunduğu fırsatları değerlendirme çağrısında bulundu.

Türk Yatırım Fonu, 2023 yılında Türk Devletleri Teşkilatı üye ülkeleri tarafından kuruldu. Fon, eşit sermaye katkısı ve eşit oy ilkesiyle faaliyet gösterecek şekilde tasarlanmış olup, başlangıç sermayesi 500 milyon dolar olarak belirlenmişti. Amacı, TDT ülkeleri arasında ekonomik işbirliğini artırmak, bölgesel ticareti teşvik etmek ve ihracat hacmini yükseltmek. 558 milyar dolarlık toplam ihracat hacmiyle dünya ticaretinde yüzde 2'lik bir paya sahip olan TDT ülkelerinin, birbirleriyle olan ihracatını da artırmayı hedefleyen fon, bölgesel kalkınma projelerine finansal destek sağlamayı amaçlıyor.

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 11. Zirvesi'nde önemli bir adım atıldı ve Türk Devletleri Merkez Bankaları Konseyi'nin kurulması için bir Mutabakat Zaptı imzalandı. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te 5-6 Kasım 2024 tarihlerinde düzenlenen zirvede, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve TDT üyesi diğer ülkelerin merkez bankaları arasında bu konseyin kurulmasına yönelik anlaşma sağlandı. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan merkez bankalarının başkanları, bu mutabakat zaptını imzaladı.

Bu mutabakat, Türk Devletleri Teşkilatı üyeleri arasında ekonomik işbirliği ve koordinasyonu güçlendirmeyi amaçlıyor. Merkez bankalarının bir araya gelerek ortak kararlar alacağı bu konsey, bölgesel finansal istikrarı sağlamak, para politikalarını uyumlu hale getirmek ve karşılıklı finansal ilişkileri güçlendirmek için önemli bir platform oluşturacak. Bu adım, Türk Dünyası'ndaki ekonomik entegrasyonun derinleşmesine katkı sağlayacak ve bölgesel işbirliğinin artırılmasına olanak tanıyacak.

DÜNYA GÜNDEMİ

Donald Trump, 2024 başkanlık seçimlerini kazanarak ekonomiyi desteklemeye yönelik bir dizi yeni politika önerisi sundu. Bu planlar, vergi indirimlerini uzatmayı, şirketler için kurumsal vergi oranını yüzde 15'e düşürmeyi, bazı ithalat ürünlerine yüksek tarifeler getirmeyi ve yaşam maliyetlerini düşürmeye yönelik çeşitli düzenlemeler yapmayı içeriyor. Trump, özellikle 2017'deki vergi yasalarının bazı kısımlarını 2025'te sona ermeden önce uzatmayı hedefliyor. Bu, gelir vergisi oranlarında ve emlak vergisi muafiyetinde indirimleri kapsıyor. Ayrıca, bazı ithalat ürünlerine yüksek tarife uygulanarak Amerikan üretiminin artırılacağı ve iş gücünün destekleneceği iddia ediliyor.

Trump'ın ekonomi planları, aynı zamanda konut maliyetlerini düşürmeye yönelik önlemler de içeriyor. Faiz oranlarının düşürülmesiyle birlikte, ipotek faizlerinin daha düşük seviyelere çekilmesi ve büyük ölçekli konut inşaatına yönelik federal arazilerin kullanılması planlanıyor. Ayrıca, vergi teşvikleri ve destek programları ile ev sahibi olma imkânlarının artırılması amaçlanıyor. Ancak, Trump'ın tarifelerle ilgili politikaları, hem iç hem de dış ticaret ilişkilerinde karmaşık etkilere yol açabilir. Özellikle, tarifelerin Amerikan üretimini teşvik etmesi beklenirken, aynı zamanda ithalat maliyetlerinin artması da söz konusu olabilir. Trump ayrıca, Amerikan iş gücünü desteklemek ve üretim istihdamını artırmak adına bu tür tarifelerin gerekliliğini savunuyor, ancak bu politikanın imalat istihdamı üzerindeki uzun vadeli etkileri belirsiz.

Avrupa Birliği (AB), Donald Trump'ın 2024 ABD başkanlık seçimlerinde zafer kazanmasının ardından, transatlantik ilişkilerin güçlendirilmesi amacıyla işbirliği çağrısı yaptı. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Trump’ı içtenlikle kutladığını belirterek, AB ve ABD'nin halklar arasında 800 milyon kişiyi birleştiren güçlü bir ortaklıkla bağlı olduklarını vurguladı. Von der Leyen, iki tarafın işbirliği yaparak, halklarına daha iyi hizmet etmek için güçlü bir transatlantik gündemi üzerinde birlikte çalışmaları gerektiğini ifade etti. AB Konseyi Başkanı Charles Michel ise, AB’nin ABD ile tarihi bir ittifak ve stratejik işbirliği bağlarına sahip olduğunu belirterek, müttefiklik ilişkisini sürdüreceklerini söyledi. Ancak Michel, AB'nin aynı zamanda kendi yolunda ilerleyeceğini ve bağımsız bir stratejik gündem doğrultusunda hareket etmeye devam edeceğini vurguladı.

Trump’ın ilk başkanlık döneminde, özellikle ticaret politikaları, iklim değişikliği ve NATO konularında AB ile ABD arasında ciddi gerilimler yaşanmıştı. Bu dönemde, Trump’ın Amerika'nın ulusal çıkarlarını ön planda tutan politikaları, AB ile çatışmalara yol açmıştı. Ancak, AB yönetimi olası Trump zaferine karşı hazırlıklıydı ve yeni dönemde işbirliğini sürdürebilmek için stratejik planlar geliştirmişti. AB, Trump’ın yeniden seçilmesinin ardından, dünya genelindeki jeopolitik zorluklarla başa çıkmak ve ekonomik ilişkileri derinleştirmek adına ABD ile yapıcı bir işbirliği yürütebilmek için çalışmalarını sürdürecek.

İktisatçı Mahfi Eğilmez, ABD'deki ikinci Trump dönemi ve bunun Türkiye ile ilişkilerine etkilerini CNBC-e'deki programda değerlendirdi. Eğilmez, Trump'ın tutumunun öngörülemez olduğunu belirterek, özellikle Türkiye'yle olan ilişkilerde dostane bir yaklaşım beklemediğini ifade etti. Eğilmez, Türkiye'nin kendi iç sorunlarını çözmeye odaklanması gerektiğini vurgulayarak, ABD'den fazla bir şey beklemenin doğru olmayacağını söyledi. Ayrıca, Türkiye'nin eksikliklerini hızla tamamlayarak ekonomik alandaki zorluklarla başa çıkması gerektiğine dikkat çekti.

Eğilmez, Trump'ın ekonomik politikalarına da değindi ve özellikle ABD'nin gümrük vergilerini artırma olasılığını, enflasyon üzerinde yaratacağı etkileri ve Fed'in faiz politikalarını yorumladı. Trump'ın güçlü bir şekilde geri dönmesinin ABD ekonomisini ve küresel ticareti etkileyebileceğini belirten Eğilmez, Türkiye'nin ekonomisini düzeltme adına geçmişteki krizlere nasıl müdahale ettiysek, aynı stratejileri uygulayarak sorunları çözmesi gerektiğini söyledi. Eğilmez, Türkiye'nin enflasyon sorununa da değinerek, bu sorunun sadece ekonomik değil, yapısal çözümler gerektirdiğini ifade etti.

Nobel ödüllü iktisatçı Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Bloomberg HT’deki özel röportajında, ABD’deki ikinci Trump döneminin dünya ve Türkiye üzerindeki potansiyel etkilerini değerlendirdi. Acemoğlu, Trump'ın yeniden başkanlık döneminin daha büyük bir tehlike oluşturduğunu belirterek, onun agresif yaklaşımının sadece ABD’yi değil, küresel istikrarı da tehdit ettiğini vurguladı. Trump’ın liderliği altında, Amerikan demokrasisinin zayıflamalarına daha da derinleşebileceğini, bu durumun ise dünya ekonomisi ve jeopolitik dengeler üzerinde belirsizliğe yol açacağını ifade etti. Acemoğlu, Amerikan kurumlarının güçlü olmasının, bu tehlikeleri önlemeye yetmeyeceğini ve dünya çapında bir demokratik liderlik açığı oluştuğunu söyledi.

Röportajda Türkiye’ye dair de önemli değerlendirmelerde bulunan Acemoğlu, ülkenin teknoloji ve yapay zeka alanındaki potansiyelinin hızla daraldığını belirtti. Türkiye'nin eğitim sistemi ve bilimsel altyapısının bu teknolojik dönüşüme ayak uyduramadığını, bu nedenle teknolojiye daha fazla yatırım yapılması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin 10 yıl içinde bu konuda büyük bir değişim göstermezse, küresel rekabette geri kalabileceğini belirten Acemoğlu, güçlü bir demokrasi ve kurumlar altyapısının bu süreci yönlendirebileceğini ifade etti. Ayrıca, yapay zekanın Türkiye için büyük fırsatlar sunduğunu, ancak bu fırsatların sadece birkaç büyük şirketin elinde kalmaması için eğitime ve bilimsel çalışmalara öncelik verilmesi gerektiğini ekledi.

BİST