🩸 Küresel piyasalar toparlanırken BİST kan kaybediyor

Günaydın.

07 Ağustos Çarşamba, Tepe Noktası Bülteni’ni 16 dakikada okuyabilirsin.

Pazartesi günü dünya genelinde yaşanan büyük düşüşler sonrası bugün bazı piyasalarda toparlanma gözlemlendi; Nikkei yüzde 10’dan fazla yükseldi ve ABD borsa endeksleri de değer kazandı. Borsa İstanbul, güne yüzde 2,71 yükselişle başlamasına rağmen ancak yüzde 0.12 düşüşle kapatabildi.

İTO Başkanı Avdagiç, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın kredi ve banka kartı ödemelerine ilişkin düzenlemelerle ilgili piyasalarda yaşanan sorunların çözüme kavuştuğunu duyurdu.

Resmi Gazete'de yayımlanan yeni düzenlemeye göre, e-ticaret yoluyla gelen eşyalar için uygulanan gümrük vergileri artırıldı. Elveda Amazon ve Temu.

Türkiye’ye yapacağı otomotiv yatırımları ile konuşulan BYD’nin ardından masadaki en yakın ikinci yabancı yatırımcı Çinli otomotiv devi Chery oldu.

Google büyük bir antitröst davasında mağlup oldu, kararı temyize götüreceklerini açıkladı.

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, günü yüzde 0.12 düşüşle, 9,881.23 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 9,881.23, en yüksek 10,193.88 puanı gören BİST 100 endeksi, dünkü kapanışının (12.18) puan altına indi. Endeksin dolar bazında değeri ise 295.33$ seviyesinde bulunuyor.

BofA Merrill Lynch Türkiye Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu, CNBC-e canlı yayınında piyasa gündemini değerlendirdi;

İmamoğlu, yaz aylarında yaşanan beklenmedik şoklar ve zayıf istihdam verileri nedeniyle Fed’den faiz indirimi beklentilerinin oluştuğunu belirtti. Ancak, şu anki verilerin ciddi bir resesyon işareti vermediğini, bu nedenle acil bir toplantı yapılması için daha fazla veri gerektiğini ifade etti. Jackson Hole toplantısında temel mesajların verileceğini, aşırı resesyon fiyatlamasını destekleyecek veri bulunmadığını ve bu yöndeki korkuların desteklenmediğini ekledi.

Türkiye’nin mevcut durumda daha az etkilendiğini vurgulayan İmamoğlu, Türkiye’nin çok farklı bir hikayesi olduğunu ve Merkez Bankası’nın kontrolü elinde tuttuğunu belirtti. Türkiye'nin 90 milyar dolara yakın rezerv biriktirdiğini ve kurda büyük sıçramaların beklenmemesi gerektiğini söyledi. Ayrıca, yıl sonu enflasyon tahminlerinin yüzde 42 olduğunu, enflasyonun yaz döneminde mevsimsellikten kaynaklanan bir yavaşlama gösterdiğini ancak yıl sonuna doğru daha net bir düşüş göreceklerini belirtti.

İkinci yarıda bir resesyon beklediklerini ancak sert bir inişe dönüşmeyeceğini öngördüklerini belirten İmamoğlu, faiz indirimlerinin Aralık ayında başlamasını beklediklerini, ancak veriler olumlu gelirse Kasım ayında da başlayabileceğini ifade etti. Türk tahvillerinin cazip olacağını ve ABD seçimlerinin en büyük risk olduğunu söyledi. Türkiye’nin ABD seçimlerine karşı diğer gelişmekte olan ülkeler kadar etkilenmeyeceğini ve Türk tahvillerinin cazip olmaya devam edeceğini belirtti.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

Cumhurbaşkanlığı kararıyla Resmi Gazete'de yayımlanan yeni düzenlemeye göre, e-ticaret yoluyla gelen 30 euro'nun altındaki eşyalar için Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden gelen ürünlerde yüzde 30, diğer ülkelerden gelenlerde ise yüzde 60 vergi uygulanacak. Ayrıca, 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu ekli IV sayılı listede yer alan eşyalara ek olarak yüzde 20 oranında tek ve maktu vergi tahsil edilecek. Yeni vergi oranları 15 gün içinde yürürlüğe girecek.

Daha önce AB'den gelen ürünlerde vergi oranı yüzde 18, diğer ülkelerden gelen ürünlerde ise yüzde 30 olarak uygulanıyordu. Bu düzenleme ile vergi oranlarında yüzde 66 ile yüzde 100 arasında artış yapılmış oldu. 30 euro'yu aşan eşyalar için gümrük işlemleri yapılması gerekecek ve 30 kilogramı geçen ürünler ek gümrük vergisine tabi olacak.

TCMB, Temmuz ayı fiyat gelişmeleri değerlendirmesini yayımladı. Verilere göre, tüketici fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,23 artarken, yıllık enflasyon yüzde 61,78’e geriledi. Yıllık enflasyonun düşüşü, yüksek baz etkisi ve ana gruplarda gözlemlenen azalmanın etkisiyle gerçekleşti. Ancak, aylık fiyat artışlarının güçlendiği belirtildi; bu durumun, maktu vergi güncellemeleri ve yönetilen kalemlerdeki fiyat artışlarından kaynaklandığı ifade edildi. Hizmet grubunda fiyat artışlarının güçlü seyrini koruduğu, ancak temel mal enflasyonunun düşük kaldığı bildirildi. Ayrıca, mevsimsellikten arındırılmış çekirdek göstergelerin aylık artış oranlarının sınırlı bir şekilde yükseldiği ve ikinci çeyrek ortalamasının altında kaldığı belirtildi.

İTO Başkanı Avdagiç, sosyal medya platformu X'ten yaptığı açıklamada, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın kredi ve banka kartı ödemelerine ilişkin düzenlemelerle ilgili piyasalarda yaşanan sorunların çözüme kavuştuğunu duyurdu. Avdagiç, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile yapılan görüşmeler sonucunda önemli sorunların ortadan kaldırıldığını belirtti.

Düzenlemeye göre; ilk olarak, mükelleflerin POS cihazlarını bayii ve alt bayilere kullandırmaları cezaya tabi olmayacak, sadece belge düzenleme ve diğer yükümlülüklere uymaları gerekecek. İkinci olarak, mal ve hizmet alımlarında ödeme yapan kart sahibinin kim olduğu önemli olmayacak; işlemin kayıtlı olması yeterli olacak. Avdagiç, konuya açıklık getiren Bakan Şimşek ve Bakan Bolat'a teşekkür ederek, bu gelişmelerin üretim ve ticaretin artmasına katkıda bulunacağını ifade etti.

DÜNYA GÜNDEMİ

Pazartesi günü dünya genelindeki borsa piyasalarında yaşanan büyük düşüşler, yatırımcıları derinden sarstı. Tokyo'da Nikkei endeksi yüzde 12, Seul'de Kospi yüzde 9 oranında gerilerken, New York'ta Nasdaq endeksi açılışta birkaç saniyede yüzde 6 düştü. Kripto paralar büyük değer kayıpları yaşarken, volatilite endeksi (VIX) tavan yaptı ve yatırımcılar en güvenli varlık olarak bilinen ABD Hazine tahvillerine yöneldi. Ancak Salı günü bazı piyasalarda toparlanma gözlemlendi; Nikkei yüzde 10’dan fazla yükseldi ve ABD borsa endeksleri de değer kazandı.

Pazartesi günü yaşanan bu çalkantıların ardında yatan nedenler, birkaç hafta süren küresel ekonomik endişelerin bir sonucu olarak değerlendiriliyor. ABD'de zayıf istihdam verileri, büyük teknoloji şirketlerinin hayal kırıklığı yaratan kazanç raporları ve Japonya'nın beklenmedik şekilde faiz oranlarını artırması, piyasaların büyük bir satış dalgasına kapılmasına yol açtı. Bu gelişmeler, yatırımcıların uzun süredir dayandıkları varsayımları sorgulamalarına neden oldu ve küresel borsa piyasalarında 6.4 trilyon dolarlık bir kayba yol açtı.

Bu ani düşüşler, dünya çapında finansal sistemin işleyişini tehdit edebilir ve borçlanma maliyetlerini artırarak ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir. ABD Merkez Bankası'nın (Fed) faiz oranlarını düşürme ihtimali gündeme gelirken, bazı ekonomistler bu tür bir adımın piyasaları destekleyeceğini belirtiyor. Şu anda, yatırımcılar ve ekonomistler, piyasaların bu dalgalanmalardan ne şekilde çıkacağını ve olası bir küresel resesyonun nasıl şekilleneceğini yakından takip ediyor.

ABD Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre, ülkenin dış ticaret açığı Haziran ayında yüzde 2,5 oranında daralarak 73,1 milyar dolar oldu. Bloomberg'in anketine katılan ekonomistlerin medyan tahmini ise 72,5 milyar dolardı.

Haziran ayında ABD'nin ihracatı yüzde 1,5 artışla 265,7 milyar dolara çıkarak son dört ayın en yüksek seviyesine ulaştı. İthalat ise yüzde 0,6 artışla 339 milyar dolarla Haziran 2022'den bu yana en yüksek seviyeye geldi.

ABD Merkez Bankası (Fed) New York şubesince hazırlanan 2024'ün ikinci çeyreğine ait Hanehalkı Borcu ve Kredi Raporu yayımlandı. Rapora göre, Amerikalıların toplam hanehalkı borcu yılın ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,6 artış göstererek 17,8 trilyon dolara ulaştı. Yıl bazında ise borç 733 milyar dolar arttı.

Hanehalkı borcunun en büyük kalemi konut kredileri olmaya devam ediyor. İkinci çeyrekte konut kredisi borcu 12,51 trilyon dolara çıkarak, çeyrek bazında 77 milyar dolar ve yıllık bazda 505 milyar dolar artış kaydetti. Diğer büyük borç kalemleri arasında otomobil kredileri 1,62 trilyon dolara, öğrenci kredileri 1,58 trilyon dolara ve kredi kartı borçları 1,14 trilyon dolara yükseldi. Özellikle kredi kartı borçlarındaki artış dikkat çekti; bu borçlar ikinci çeyrekte önceki çeyreğe göre 27 milyar dolar ve yıllık bazda 111 milyar dolar arttı. Öğrenci kredisi borçları ise bu dönemde önceki çeyreğe göre 10 milyar dolar ve yıllık bazda 16 milyar dolar azaldı.

BİST

Alphabet Inc.'in sahibi olduğu Google, 5 Ağustos'ta büyük bir antitröst davasında mağlup oldu. ABD'nin Columbia Bölgesi Bölge Mahkemesi Hakimi Amit Mehta, Google'ın arama pazarını yasa dışı bir şekilde tekelleştirdiğine karar verdi. Bu karar, ABD Adalet Bakanlığı ve eyalet başsavcıları için büyük bir zafer anlamına geliyor ve 25 yıllık şirketin bölünmesiyle sonuçlanabilir.

Hakim Mehta, Google'ın akıllı telefonlar ve web tarayıcılarında arama motorunu varsayılan seçenek yapmak için diğer şirketlere yaptığı 26 milyar dolarlık ödemelerin, pazarda rakiplerin başarılı olmasını engellediğini belirtti. Mehta'nın kararı, iki yıldan uzun bir süre sonra federal hükümeti bir ABD teknoloji şirketine karşı tekelleşme suçlamalarıyla karşı karşıya getiren ilk dava sonrası geldi.

Google'ın yasa dışı olarak pazarın büyük kısmını kontrol ettiğini ve arama sonuçları sayfasındaki reklamların fiyatlarını kısıtlama olmadan artırabildiğini ifade eden Mehta, davanın sonuçlarıyla ilgili olarak Google'ın arama işini diğer ürünlerden ayırmayı, arama anlaşmalarını iptal etmeyi ya da arama dizinini lisanslamayı gerektirebilecek çözümler üzerinde duracağını belirtti. Google, kararı temyize götürmeyi planladığını ve anlaşmalarının zararsız olduğunu savundu.

Çinli elektrikli otomotiv üreticisi BYD'nin Türkiye'de yapacağı 1 milyar dolarlık yatırım kararının ardından, diğer potansiyel yatırımcılara yönelik dikkatler arttı. CNBC-e'nin yetkililerden aldığı bilgilere göre, masadaki en yakın ikinci yabancı yatırımcı Çinli otomotiv devi Chery. Chery, Türkiye pazarında güçlü büyümesini sürdürmek ve Türkiye üzerinden Avrupa ile diğer yakın pazarlara daha fazla ihracat yapmak amacıyla yatırım yapmayı planlıyor.

Ancak, yatırım süreci bazı zorluklarla karşı karşıya. Chery, fabrikanın kurulacağı yerin seçimi ve içten yanmalı araçlar için imtiyaz talebinde bulunuyor, bu da görüşmelerin uzamasına neden oluyor. Türkiye ise hibrit, elektrikli araçlar, batarya teknolojileri ve yeşil yatırımlar konusundaki teşviklerin esnetilemeyeceğini belirtiyor. Şu ana kadar Samsun ve Manisa alternatiflerinin değerlendirildiği belirtilen yatırım sürecinin Eylül ayında daha da netleşmesi bekleniyor.

Chery'den sonra Türkiye'ye yatırım yapmaya en yakın otomotiv üreticisinin Çinli MG olduğu ifade ediliyor.

Yarın görüşmek üzere