🏆 Nobel Ödülü Kazanan Üçüncü Türk: Daron Acemoğlu!

Günaydın.

15 Ekim Salı Tepe Noktası Bülteni’nde bugün;

2024 Nobel Ekonomi Ödülü, kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkilerine dair araştırmaları nedeniyle Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson'a verildi.

Reuters anketine katılan 34 kurum, TCMB'nin Perşembe günü yapılacak toplantısında politika faizini yüzde 50 seviyesinde sabit tutmasını bekliyor.

Avrupa Merkez Bankası (ECB), enflasyon risklerinin azalmasıyla birlikte üçüncü kez faiz indirimine gitmeye hazırlanıyor. Piyasalarda ekim ve aralık aylarında yeni faiz indirimleri beklenirken, Fransa Merkez Bankası Başkanı Villeroy, enflasyonla mücadelede zaferin yakın olduğunu vurguladı.

Almanya Merkez Bankası, üçüncü çeyrekte daha düşük büyüme beklerken, Ekonomi Araştırma Enstitüsü (Ifo) GSYH'de daha fazla düşüş olabileceğini değerlendiriyor. Eğer Alman ekonomisi üçüncü çeyrekte küçülürse, teknik resesyona girmiş olacak.

Goldman Sachs Çin’in gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyüme tahminini yükseltti. Kısa vadeli beklentilerini yukarı yönlü revize etse de, uzun vadeli yapısal risklerin sürdüğünü belirtti.

Teknoloji şirketleri, yapay zeka sistemlerini desteklemek için enerji tedariğinde rekabet ederken, nükleer enerjiye olan ilgi artıyor. Google, küçük modüler reaktörler (SMR) geliştiren Kairos Power ile işbirliği yaparak yeni nesil nükleer enerjiye yatırım yapıyor.

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, günü yüzde 1.99 düşüşle, 8,699.19 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 8,680.72, en yüksek 8,887.19 puanı gören BİST 100 endeksi, dünkü kapanışının (177.03) puan altına indi. Endeksin dolar bazında değeri ise 253.88$ seviyesinde bulunuyor.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

2024 Nobel Ekonomi Ödülü, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin önemli çalışmaları dolayısıyla Türk akademisyen Daron Acemoğlu ile İngiliz profesörler Simon Johnson ve James Robinson'a verildi. Ödül, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından düzenlenen bir basın toplantısıyla duyuruldu. Komite Başkanı Jakob Svensson, ödülün gerekçesinde, bu üçlünün kurumlarla ilgili araştırmalarının ve uluslararası gelişim farklarına dair analizlerinin önemine dikkat çekti.

Açıklamada, sömürgeleştirilen toplumlarda kurumsal değişimlerin nasıl farklılıklar gösterdiği vurgulandı. Kapsayıcı kurumların, genellikle sömürgeleştirilen yoksul ülkelerde müreffeh bir nüfus yaratma potansiyeline sahip olduğu belirtilirken, ekstraktif kurumların ise düşük ekonomik büyümeye yol açtığı ifade edildi. Ödül sahipleri, ülkeler arasındaki gelir farklılıklarının azaltılması için toplumsal kurumların kritik rol oynadığının altını çizdi.

Reuters'in anketine göre, Türkiye ekonomisinin iç talepteki zayıflık nedeniyle 2024 ve 2025'te büyüme hızının hükümetin tahminlerinin altında kalacağı öngörülüyor. 2023'te yüzde 4,5 büyüyen ekonominin, bu yıl ve gelecek yıl yalnızca yüzde 3 oranında büyümesi bekleniyor. Bu durum, enflasyonun düşüşü ile birlikte ekonomik büyümenin yavaşladığını gösteriyor.

Ankete katılan 34 kurum, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın faiz oranlarını yüzde 50 seviyesinde sabit tutacağını tahmin ediyor. 2024 sonu için medyan politika faizi beklentisi ise yüzde 47,5 olarak belirlenmiş. Enflasyonun 2024 sonunda yüzde 43,5, 2025 sonunda ise yüzde 25,2 seviyesine gerilemesi öngörülüyor. Ekonomistlerin tahminlerine göre, cari açık da ekonomik yavaşlamayla birlikte GSYH'nin yüzde 1,8'i seviyesinde gerçekleşecek.

DÜNYA GÜNDEMİ

Politika yapıcılar, enflasyon risklerinin beklenenden daha hızlı azaldığını belirtirken, Avrupa Merkez Bankası (ECB) üçüncü faiz indirimine hazırlanıyor. Eylül ayında Euro bölgesindeki manşet enflasyon yüzde 1,8'e düşerken, çekirdek enflasyon da yüzde 2,7 ile iki buçuk yılın en düşük seviyesine geriledi. ECB, daha önceki toplantılarda faiz oranlarını iki kez 25 baz puan düşürerek mevduat kolaylığını yüzde 4'ten yüzde 3,5'e indirmişti.

Para piyasaları, ECB'nin ekim toplantısında 25 baz puanlık bir indirim yapmasının yanı sıra aralık ayında faiz oranının yüzde 3'e düşeceğini öngörüyor. Yetkililerden gelen güvercin yorumlar ve soğuk enflasyon verileri, parasal genişleme beklentilerini artırdı. Fransa Merkez Bankası Başkanı Villeroy, ekim ayında bir indirim olmasının muhtemel olduğunu vurgulayarak enflasyona karşı zaferin yakın olduğunu söyledi. ECB, perşembe günü faiz kararını açıklayacak.

Almanya Ekonomi ve İklimi Koruma Bakanlığı, yayımladığı raporda ülke ekonomisinin üçüncü çeyrekte yeniden küçülme riski taşıdığını belirtti. Raporda, zayıf ekonomik durumun 2024'ün ikinci yarısında da süreceği ifade edilirken, gelecek yıl toparlanmanın özel tüketimdeki canlanmadan kaynaklanacağı vurgulandı. Perakende satışların temmuz ve ağustos aylarında belirgin bir şekilde toparlandığı belirtilse de, iş güvenliği ve jeopolitik endişelerin tüketici ikliminde risk oluşturduğu kaydedildi.

Alman ekonomisi, artan faiz oranları ve azalan yatırımlar nedeniyle zorluk yaşıyor. Yılın ikinci çeyreğinde GSYH’nin yüzde 0,1 küçülmesiyle karşılaşan ekonomi, üçüncü çeyrekte de benzer bir düşüş yaşarsa teknik resesyona girecek. Ifo, 2024 büyüme tahminini zayıf yatırım ve sipariş durumu nedeniyle sıfıra düşürdü. 2023’te de küçülen tek G7 ülkesi olan Almanya, bu yıl da benzer bir durumla karşılaşırsa yine aynı unvanı taşıyacak.

Goldman Sachs, Çin'in 2024 yılı GSYİH büyüme tahminini yüzde 4,7'den yüzde 4,9'a yükseltti. Bu revizyon, Pekin hükümetinin yeni teşvik paketleri açıklamasının ardından yapıldı ve tahminin, resmi hedef olan yüzde 5'e oldukça yakın olduğu vurgulandı. Analistler, teşviklerin, politika yapıcıların ekonomik yönetimde daha fazla odaklanma değişikliği gösterdiğini belirtti.

Açıklanan raporda, yerel yönetimlerin 2,3 trilyon yuan değerindeki özel tahvil fonlarını kullanacağı ve 200 milyar yuanlık projelerin yıl sonuna kadar inşaata başlayabileceği ifade edildi. Ancak, Çin'in emlak sektöründeki sorunların ve ihracatın büyümesinin yavaşlamasının ekonomiye baskı yapmaya devam edeceği öngörülüyor. Goldman Sachs, kısa vadeli beklentileri yukarı yönlü revize etse de, uzun vadeli yapısal risklerin sürdüğünü vurguladı.

Google, küçük modüler reaktörler (SMR) geliştiren Kairos Power ile işbirliği yaparak yeni nesil nükleer enerjiye yatırım yapıyor. Google, bu reaktörlerden enerji satın almak için bir anlaşma imzaladı; enerji tedariğinin 2030 ile 2035 yılları arasında başlaması bekleniyor.

Anlaşma, toplam 500 megavat gücü destekleyecek ve Tennessee'deki 50 megavatlık deneme projesi ile ardından gelecek 75 megavatlık ticari reaktörleri içerecek. Bu girişim, Google'ın genişleyen veri merkezleri için karbon salınımı olmayan elektrik sağlamayı amaçlıyor.

Teknoloji şirketleri, yapay zeka sistemlerini desteklemek için enerji tedariğinde rekabet ederken, nükleer enerjiye olan ilgi artıyor. Terrell, Google'ın yeni temiz enerji kaynakları aradığını vurguladı. Anlaşma, birden fazla SMR için enerji alımını içerdiği belirtiliyor, ancak finansal detaylar ve proje yapısı hakkında bilgi verilmedi.

BİST