☢️ Nükleer atıkların etkilerini binlerce yıldan 500 yıla indiren teknoloji

Günaydın.

30 Mayıs Perşembe Tepe Noktası Bülteni’ni 11 dakikada okuyabilirsin.

Bugünün Türkiye gündeminde yeni vergi paketinin detayları ve Foreks Haber’in enflasyon ve dolar/TL beklenti anketi öne çıkıyor.

Borsa İstanbul’da dün talep toplamaya başlayan ve bugün de devam eden halka arzlar var. Bir şirket için bugün son talep toplama günü.

Teknoloji haberlerinde ise nükleer atıkların radyoaktif kalma süresini binlerce yıldan 500 yıla indiren yeni teknolojiyi ve Japon otomobil devleri Toyota, Mazda ve Subaru’nun içten yanmalı motorların geleceğini şekillendirecek yeni ortaklığını yazdık.

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, dünkü seansını yüzde 1.86 düşüşle, 10.479,16 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 10.464,88, en yüksek 10.714,67 puanı gören BİST 100 endeksi, bir önceki günkü kapanışının 198.33 puan altına indi. Endeksin dolar bazında değeri ise 324.98$ seviyesinde bulunuyor.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni vergi paketinin detayları ortaya çıkmaya başladı. Paket ile ekonomiye katkısı olmayan muafiyet ve istisnalara son verilmesi ve bayram tatilinden önce vergi mevzuatındaki güncellemelerin yasalaştırılması hedefleniyor. Yeni paket içerisinde, Mehmet Şimşek’in de gündeme getirdiği, çok uluslu şirketlerden asgari kurumlar vergisi alınması uygulaması yer alıyor. Teşvik, istisna veya muafiyet kapsamına girse bile firmaların ödeyeceği kurumlar vergisi %15’in altına düşmeyecek. Benzer uygulama devlet teşvikleri ya da vergi istisnalarından yararlansa bile yurt içi firmalar için de geçerli olacak. Vergi paketinde yer alan bir başka konu ise gayrimenkul ve arsaların gerçek değeri üzerinden alım satımına yönelik olacak. Bu amaçla Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi’ne entegre bir gayrimenkul değer bilgi merkezi kurulması planlanıyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı tarafından düzenlenen etkinlikte TCMB’nin ihtiyaç duyarsa likiditeyi çekmek için borçlanacağını belirtti. Enflasyon beklentilerinde henüz hedeflerine uygun olmasa da iyileşme olduğunu söyleyen Şimşek, dış finansmana erişim sorununun büyük oranda çözülmüş durumda olduğunu açıkladı.

Foreks Haber, 18 ekonomistin katılımıyla düzenlediği enflasyon ve dolar/TL anketi sonuçlarını yayınladı. Ekonomistlerin 2024 yıl sonu enflasyonu için ortalama tahmini yüzde 43,99 seviyesinde iken yıl sonu TÜFE için en yüksek beklentinin yüzde 50, en düşük beklentinin ise yüzde 40 seviyesinde olduğu açıklandı. 2024 sonu dolar/TL kuru anketine katılan 8 ekonomistin beklentileri değerlendirildiğinde ise ortalama tahmin 38,68 olarak gerçekleşti. Kur için en yüksek tahminin 40,89, en düşük tahminin ise 37,00 olduğu belirtildi.

Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı kararıyla, Türkiye ile Afganistan arasında ‘Diplomatik Pasaport Hamilleri için Vize Yükümlülüğünün Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma’nın uygulanması durduruldu.

Resmi Gazete’de yayınlanan bir diğer Cumhurbaşkanı kararına göre, karayolları trafik kanunu kapsamındaki araç muayene hizmeti özelleştirme kapsam ve programına alındı. Özelleştirme işlemlerinin 2027 Ağustos’a kadar tamamlanması planlanıyor.

DÜNYA GÜNDEMİ

Uluslararası Para Fonu (IMF), güçlü ilk çeyrek verileri ve son dönemde uygulanan politikaların etkisiyle Çin için ekonomik büyüme tahminlerini yüzde 4,6’dan yüzde 5’e yükseltti.

Almanya Federal Ofisi (Destatis) tarafından açıklanan ön verilere göre enflasyon Mayıs ayında beklenenden fazla artış göstererek yüzde 2,8’e yükseldi.

IMF tarafından, orta vadede Almanya’nın artan harcama baskılarıyla karşı karşıya olduğu ve artan harcama ihtiyaçlarını karşılamak için yetkililerin “borç frenini” ılımlı bir şekilde gevşetmeyi düşünmesi gerektiği belirtildi.

Avusturya merkezli Raiffeisenbank, Rusya’dan dolar cinsinden para transferi işlemlerini sonlandıracağını bildirdi.

BİST

Borsa İstanbul, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Piyasa Yapıcılık programında yapılacak değişikliklere ilişkin duyuru yayımladı.

Dün itibarıyla halka arz olan 3 şirket bugün de talep toplamaya devam edecek. Yiğit Akü (YIGIT) ve Horoz Lojistik (HOROZ) yarın da talep toplamaya devam edecekken Altınkılıç Gıda ve Süt (ALKLC) için bugün son talep günü.

Altınkılıç Gıda ve Süt, 22,98 TL fiyat ile eşit dağıtım yöntemiyle halka arz olurken şirketin halka arz büyüklüğü 778 milyon TL değerinde.

Yiğit Akü, 34,68 TL fiyat ile eşit dağıtım yöntemiyle halka arz olurken şirketin halka arz büyüklüğü 2,6 milyar TL değerinde.

Horoz Lojistik ise 55,00 TL fiyat ile eşit dağıtım yöntemiyle halka arz olurken halka arz büyüklüğü ise 1,3 milyar TL değerinde.

Türk Eximbank (EXIMB), Dünya Bankası garantisi ile 1 milyar euro değerinde “Türkiye Yeşil İhracat Projesi” kredi sözleşmesini imzaladı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, 2030 yılından itibaren THY’nin tüm uçaklarında TÜRKSAT’ın uydu internetinin kullanılacağını açıkladı.

Aselsan (ASELS), MİLGEM (Milli Gemi) projesi kapsamında bir sözleşme güncellemesi gerçekleştirdi. MİLGEM 9-12 gemilerinin savaş sistemleri ve faydalı yüklerinin tedarikini kapsayan yeni sözleşme kapsamında Aselsan, bu gemilere yüksek teknolojili savaş sistemleri sağlayacak. Aselsan’ın bu projeden elde edeceği pay ise 421.56 milyon euro olarak açıklandı.

Hareket Proje Taşımacılığı (HRKET), Goldwind şirketi ile Türkiye’deki 7 ayrı projesine ilişkin 7,01 milyon dolarlık sözleşme imzaladığını bildirdi.

DÜNYA

Londra merkezli PwC, işletmelerin üretici yapay zekayı benimsediği bu dönemde OpenAI’ın kurumsal ürününün en büyük müşterisi ve ilk satıcısı olacağını açıkladı. PwC, yapay zeka girişiminin büyük şirketlere yönelik sohbet robotunun bir versiyonu olan ChatGPT Enterprise’ı 75 bin ABD ve 26 bin İngiliz çalışanın kullanımına açacak.

ABD’li teknoloji devi Apple, Malezya’daki ilk mağazasını başkent Kuala Lumpur’da önümüzdeki ay açmayı planladığını açıkladı.

ABD’li petrol şirketi ConocoPhillips, Marathon Oil’i satın almak için şirkete 15 milyar dolarlık değer biçebilecek bir anlaşma yapmaya hazırlanıyor.

İsviçre merkezli Transmutex isimli şirket, nükleer atıklar üzerine yaptığı çalışma ile radyoaktiviteyi azaltmak için devrimsel bir teknoloji geliştirdi. Transmutex, nükleer atıkların hacmini %80 oranında azaltabilecek bir teknolojiyle nükleer atıkların radyoaktif kalma süresini binlerce yıldan 500 yıla indirdi. Transmutex, bir parçacık hızlandırıcı kullanarak hafif radyoaktif bir element olan toryumu uranyum izotopuna dönüştürüyor ve bu yeni uranyum, geleneksel uranyum gibi plütonyum veya diğer yüksek radyoaktif atıklar üretmiyor. Üstelik bu teknoloji mevcut nükleer atıkların %99’unda kullanılabiliyor. Teknolojinin arkasındaki isim ise CERN’in eski genel direktörü Carlo Rubbia. Ancak teknolojinin kullanılmasının önünde bazı engeller de var. İlk olarak nükleer enerji tesisleri parçacık hızlandırıcıları barındıracak altyapıya sahip değiller ve bir parçacık hızlandırıcı inşa etmek oldukça maliyetli ve her nükleer tesisin böyle bir yatırımı karşılaması pek mümkün görünmüyor. Ek olarak Almanya ve İsviçre gibi ülkeler nükleer enerji tesislerini kapatma yoluna gidiyor. Ancak bu teknolojiyle nükleer enerjinin daha güvenli ve sürdürülebilir hale gelmesi mümkün olursa bu politikaların değişmesi söz konusu olabilir.

Japon otomobil devleri Toyota, Mazda ve Subaru, geliştirdikleri sürpriz ortaklıkla geleneksel içten yanmalı motorların geleceğini yeniden şekillendirmek için bir araya geldi. Otomotiv dünyası elektrikli araçlara doğru yönelirken 3 Japon üretici, geliştirme sürecini hızlandırmak ve maliyetleri düşürmek amacıyla yeni nesil içten yanmalı motorlar üzerine işbirliği yapacaklarını duyurdu. Ortaklık, 3 şirketin kendi markasını temsil eden bir nevi imza motorlar geliştirmelerine odaklanacak. Toyota sıralı dört silindirli motorlar üzerinde çalışırken Mazda rotary motor teknolojisini geliştirmeyi hedefliyor. Subaru ise yatay olarak karşılıklı çalışan boxer motorlarını iyileştirmeye odaklanacak. Bu yeni motorlar, sıvı hidrojen, biyoyakıt ve sentetik yakıtlar gibi karbon nötr yakıtlarla uyumlu olacak. Şirketler bu yeni teknolojiler ile performansı artırırken aynı zamanda yakıt verimliliğini de iyileştirmeyi hedefliyorlar. Toyota, Mazda ve Subaru bu ortaklık çerçevesinde rekabetlerinin devam edeceğini belirtirken ortaklıklarıyla otomotiv sektöründe içten yanmalı motorların tamamen terk edilmeyeceğini, aksine yeni teknolojiler ve yakıtlarla daha verimli ve çevre dostu hale getirilebileceğini vurguluyorlar.

Yarın görüşmek üzere.