👩‍💼👨‍💼 TÜİK verilerine göre genç işsizlerin oranı Eylül ayında arttı

Günaydın.

12 Kasım Salı Tepe Noktası Bülteni’nde bugün;

Yurt içi;

• TÜİK işgücü verilerini açıkladı

• Bakan Şimşek: İş gücü göstergeleri program hedeflerimizden daha olumlu seyrediyor

• Sanayi üretimi Eylül'de geriledi

• İSO Başkanı Erdal Bahçıvan: Asgari ücret zammı iki tarafı da mutlu etmeyecek

Yurt dışı;

• Almanya'da şirketlerin sipariş eksikliği, 2009 finansal krizinden bu yana en yüksek seviyede

• Çin'de deflasyon baskıları sürüyor 

Değerlendirme

• JPMorgan Türkiye Ekonomisti Fatih Akçelik: Türkiye’de enflasyonla ilgili en kötü dönem henüz geride kalmadı

Bugün piyasalarda takip edilecek veriler;

• Yurt içinde ödemeler dengesi ve perakende satışlar,

• Yurt dışında ise Japonya'da makine siparişleri, Almanya'da Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile İngiltere'de işsizlik oranı

Keyifli okumalar.

• BİST 100 endeksi, günü yüzde 1.00 artışla, 9,276.78 puandan kapattı. Gün içerisinde en düşük 9,197.23, en yüksek 9,330.13 puanı gören BİST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 91,95 puan artarken, toplam işlem hacmi 96 milyar lira oldu. Endeksin dolar bazında değeri ise 270.08$ seviyesinde bulunuyor.

• Bankacılık endeksi yüzde 2,75, holding endeksi yüzde 1,59 değer kazandı.

• Sektör endeksleri arasında en çok kazandıran yüzde 3,93 ile iletişim, en çok kaybettiren yüzde 2,24 ile spor oldu.

TÜRKİYE GÜNDEMİ

TÜİK, 2024 Eylül ayına ait iş gücü istatistiklerini açıkladı. Türkiye genelinde işsizlik oranı yüzde 8,6 seviyesinde kalırken, genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı yüzde 17,1’e yükseldi. İşsizlik erkeklerde yüzde 6,7, kadınlarda ise yüzde 12,3 olarak hesaplandı. İstihdam edilenlerin sayısı 95 bin kişi artarak 32 milyon 823 bine ulaşırken, istihdam oranı ise yüzde 49,7’ye çıktı. İşgücüne katılma oranı da bir önceki aya göre 0,2 puan artarak yüzde 54,4 oldu.

Atıl işgücü oranı, yani zamanına bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerin birleşimi, bir önceki aya göre 1,7 puan azalarak yüzde 25,6’ya geriledi. Genç nüfusta işsizlik oranındaki artış dikkat çekerken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık fiili çalışma süresi 42,7 saat olarak sabit kaldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 Eylül ayına ait sanayi üretimi verilerini açıkladı. Buna göre, sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 2,4 azaldı. Alt sektörlerde, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü yüzde 5,3, imalat sanayi sektörü ise yüzde 2,5 gerilerken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü yüzde 1,1 artış gösterdi. Aylık bazda ise sanayi üretimi yüzde 1,6 arttı; madencilik ve taş ocakçılığı sektörü yüzde 1,2, imalat sanayi sektörü ise yüzde 1,8 artış kaydetti. Ancak, elektrik, gaz ve iklimlendirme sektöründe üretim yüzde 1,8 azaldı.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan, asgari ücret zammı konusunda her iki taraf için de ideal bir çözüm bulmanın zor olduğunu belirtti. Hem işçi hem de işveren tarafının çıkarları göz önünde bulundurularak yapılacak düzenlemelerde, iki tarafın da tam anlamıyla mutlu olmayacağının altını çizen Bahçıvan, "Mutsuzluğu en aza indirmek bile bir başarı olacak" dedi. Ayrıca, işgücü ithalatı konusunda endişelerini dile getirerek, sektörel değerlendirmeler yapılmadan alınacak hızlı kararların uzun vadede sorunlara yol açabileceğini vurguladı. Bahçıvan, iş gücü göçü konusunda da daha kapsamlı analizlerin yapılması gerektiğine dikkat çekti. Ekonomiye dair değerlendirmelerinde, enflasyonun hala en büyük risk olduğunu belirterek, "2025'te sanayinin sırtındaki en büyük yük enflasyon olacak" ifadelerini kullandı.

DÜNYA GÜNDEMİ

Almanya'da şirketlerin sipariş eksikliği, Ekim 2024 itibarıyla 2009 finansal krizinden bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Ekonomi Araştırma Enstitüsü (Ifo) verilerine göre, Ekim ayında şirketlerin yüzde 41,5'i sipariş eksikliği bildirdi; bu oran Temmuz'a kıyasla 2,1 puan arttı. Sipariş eksikliği özellikle imalat sektöründe ciddi bir sorun oluşturuyor, metal üretimi ve işleme sektöründe bu oran yüzde 68,3'e kadar çıktı. Bu durum, Almanya'nın ekonomik toparlanmasını engelliyor ve birçok sektörde zayıf talep ve iş gücü eksiklikleriyle birleşiyor. Özellikle taşımacılık ve hizmet sektörlerinde sipariş eksiklikleri devam ediyor.

Almanya ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde büyüyerek teknik resesyonun eşiğinden dönse de, imalat sektöründeki zayıflık ekonominin kırılganlığını sürdürüyor. İhracata bağımlı Alman imalat sanayisi, küresel ekonomik yavaşlama, artan Çin rekabeti ve yüksek enerji fiyatlarından olumsuz etkileniyor. 2023 yılında Almanya ekonomisi yüzde 0,3 daralmış ve G7 ülkeleri arasında küçülen tek ülke olmuştu. Bu yıl da ekonominin küçülmesi bekleniyor. Artan faiz oranları, zayıf dış talep ve yüksek enerji maliyetleri büyümeyi zorlaştırıyor.

Çin'de deflasyon baskıları sürüyor ve hükümetin son ekonomik teşvikleri, ekonomiyi beklenen şekilde canlandırmakta yetersiz kalmış gibi görünüyor. Ekim ayında açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), yıllık bazda sadece yüzde 0,3 arttı; bu, Eylül ayında öngörülen yüzde 0,4'lük artışın ve beklentilerin altında kaldı. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise yüzde 2,9 gerileyerek, arka arkaya 25. ayda da düşüş gösterdi.

Verilerden bir gün önce Çin hükümeti, yerel yönetimlerin borç yükünü hafifletmek amacıyla 1,4 trilyon dolarlık yeni bir mali paket açıklamıştı. Ancak bu önlemler, Çin'in 2025 yılı büyüme tahminini yüzde 4,5'ten yüzde 4'e düşüren UBS'nin beklentilerini karşılayacak gibi görünmüyor. Çin ekonomisi, küresel ekonomik yavaşlama ve iç talep eksiklikleri nedeniyle zorluklarla mücadele ediyor.

JPMorgan Türkiye Ekonomisti Fatih Akçelik, Türkiye'nin küresel risklerden daha az etkilendiğini ve bu durumun Türkiye'nin gelişmekte olan diğer ülkelerden pozitif ayrışmasına olanak sağlayacağını belirtti. Türkiye'nin iç dinamikleri ve kendine özgü dezenflasyon süreci, ülkenin diğer gelişmekte olan piyasalardan daha farklı bir performans sergilemesini sağlayacak. Akçelik, Türkiye'nin ekonomik görünümünün küresel risk iştahından daha az etkileneceğini ve bu durumun Türkiye'yi önümüzdeki dönemde olumlu yönde ayrıştıracağını söyledi.

Enflasyonla ilgili olarak Akçelik, en kötü dönemin henüz geride kalmadığını ifade etti. Ocak ayında yüzde 4, Şubat ayında ise yüzde 3'lük yüksek aylık enflasyon beklediklerini belirtti. Merkez Bankası'nın faiz indirimi kararının yıl sonuna kadar geçerli olabileceğini, ancak bunun para politikasındaki sıkı duruşu değiştirmeyeceğini ve dezenflasyon sürecinin daha yavaş ilerleyeceğini vurguladı. Türkiye'nin enflasyonla mücadele sürecinin zamana yayılacağı öngörüsünde bulundu.

Akçelik ayrıca, Türkiye ekonomisinin 2025'te yabancı yatırımcıların borsaya geri dönmesiyle daha pozitif bir performans sergileyebileceğini belirtti. Dolar/TL kurunun yıl sonu tahmininin 35, 2025 yılı sonunda ise 42 civarında olacağına değindi. Ancak, dolarizasyon beklentisinin bulunmadığını ve kurda iç dinamiklerin belirleyici olacağını ifade etti.

BİST